De afwatering bleef een grote rol spelen in het Oldambt. Zo waren er 75 poldermolens. Deze werden later vervangen door stoomgemalen en later motorgemalen.
De enige resterende werkende stoomgemaal ligt tussen Beerta en Winschoten. Deze is geplaatst in 1876 en is nu een museum waar mensen ook kunnen trouwen. Het is werkelijk waar een prachtige locatie en zeker de moeite waard om te gaan kijken als je hier langs komt.

Voor 1770 bestonden de boerderijen vooral uit veeteelt, maar gingen rond deze tijd over op akkerbouw. De reden hiervoor was dat de akkerbouwbedrijven meer aanzien hadden bij de bevolking. Daarbij kwam ook dat het oppervlakte zich goed leende voor graan, tarwe, veldbonen, koolzaad en aardappelen. Door de grote velden graan, kwam het gebied al snel bekend te staan als "de graanrepubliek".

De graanrepubliek

Rond 1800 - 1950 bereidde de akkerbouw zich steeds verder uit, de dijken werden geëgaliseerd en er ontstond een open polderlandschap. Het grasland werd minder.
Er ontstond een enorme contrast tussen de arme arbeiders en de rijke boeren. Toen de veeteelt nog een grote rol speelde, waren er het hele jaar door arbeiders nodig die bijvoorbeeld de koeien konden melken en die de varkens moesten onderhouden. De dorpen groeiden en er was welvaart. Plaatsen als Klein-Ulsda groeide hierdoor goed mee.
Maar door de akkerbouw werd het werk vooral seizoenswerk. Ook de mechanisatie in de akkerbouw werkte daar niet in mee.
Daar kwam bij dat door de ruilverkaveling de kleinere bedrijven verdwenen. Na 1880 daalden de graanprijzen internationaal, waardoor arbeiders werden ontslagen.  Er ontstond werkloosheid en daardoor hongersnood onder de arbeiders. Hierdoor kwamen opstanden onder de bevolking. Ze vonden het onrechtvaardig dat de contrast tussen arm en rijk zo groot was. De Herenboeren tegen de arbeiders, er ontstonden stakingen en opstanden en vooral in de plaats Finsterwolde kwam het communisme op, in 1870 begon een sociale arbeidersbeweging voor algemeen kiesrecht. In 1892-1893 opnieuw opstanden, demonstraties, rellen en brandstichtingen, veel gebouwen hebben dit niet overleefd. De rust werd hersteld door militairen en de bouw van een marechausseekazerne in Nieuweschans. Vooral in 1929 had deze opstanden een hoogtepunt onder de bevolking.

In het boek "De graanrepubliek" staat er een mooie citaat over het gevoel wat de Groningse arbeiders hadden ten tijde van de rijke herenboeren en de arme arbeiders:

                 "De Groninger bolsjewieken voelden zich gesterkt door Stalin, die in het jaar van de landarbeidersstaking de
                   collectivisatie van het platteland had bevolen." 
                   (Westerman, 2008, p. 88)

De arbeiders gingen in de fabrieken werken die zich inmiddels in Winschoten en Heiligerlee hadden gevestigd. De strokartonfabriek De Toekomst in Scheemda, strokartonfabriek Reiderland te Winschoten en de steenfabriek te Heiligerlee zijn hier een goed voorbeeld van. Zo heeft mijn opa gewerkt in de strokartonfabriek Reiderland te Winschoten.

Nog steeds in het landschap is de welvaart van de boeren zichtbaar en de armoede van de arbeiders. De typische "Oldambtster boerderijen" zijn nog steeds in hun volle glorie te zien.
De arbeiderswoningen zijn tegenwoordig vaak uitgebouwd, maar een enkele arbeiderswoning is in z'n originele staat gebleven.


Burchten

Er zijn maar weinig borgen in het Oldambt te vinden. Er vestigden weinig jonkergeslachten in het Oldambt. Er werden wel prachtige buitenplaatsen in het Oldambt gebouwd door de rijke stadsfamilies. De Ennemaborg te Midwolda is hier een goed voorbeeld van.
De Ennemaborg werd in 1681-1695 gebouwd en staat als centrum in het Midwolderbos. Nog steeds staat dit prachtig gebouw in zijn glorie en woont de kunstenares Maya Wildevuur hierin.  

Ennemaborg, 27/6/2018, Erika Grave